MIĘŚNIE DNA MIEDNICY (MDM)
PODEJŚCIE HOLISTYCZNE W DIAGNOSTYCE ZABURZEŃ I TERAPII

 

Dla kobiet miednica jest obszarem, poprzez który głęboko doświadczamy własnej kobiecości, siły, atrakcyjności i seksualności. Zaburzenia w napięciu mięśni dna miednicy wiążą się z poczuciem pustki, wybrakowania, wstydu, braku poczucia sprawczości w swoim życiu, wreszcie nieumiejętności cieszenia się własną seksualnością i pięknem. W sferze fizycznej pojawia się uczucie dyskomfortu, ból, nietrzymanie moczu, brak satysfakcji seksualnej i szereg innych objawów. Otwieranie miednicy, przywracanie przestrzeni i swobodnego ruchu struktur z nią związanych jest pięknym doświadczeniem, jakkolwiek w momencie uwalniania się traum i napięć może wiązać się z bólem. W moim odczuciu praca z tym obszarem naszego ciała i jego świadomość jest kluczowa dla poczucia pełni siebie jako kobiety.

W trakcie rehabilitacji kobiet, prędzej czy później dostrzegam konieczność pracy z tą częścią ciała. Poprzez terapię manualną, pracę na punktach spustowych, poizometryczną relaksację mięśni uwalniamy napięcia MDM i struktur z nimi związanych. Kolejnym krokiem jest nauka ćwiczeń MDM co daje możliwość samodzielnej pracy z miednicą i cieszeniem się odzyskiwaniem świadomości i kontroli nad tym obszarem.    

Miednica, w ujęciu biomechanicznym, jest strukturą, która podtrzymując ciężar górnej połowy ciała i przenosząc ten ciężar na kończyny dolne, podlega ogromnym napięciom związanym z powięziami, więzadłami i mięśniami, których przyczepy znajdują się na obręczy miednicy. Zaburzenia w napięciu poszczególnych struktur budujących ją oraz struktur sąsiednich będą powodować zmiany kompensacyjne w pozostałych elementach formujących miednicę. Dlatego też nie możemy rozpatrywać mięśni dna miednicy i ich zaburzeń w oderwaniu od:

  •  kręgosłupa lędźwiowego – np. przyczyną bólu sromu lub jąder może być neuralgia nerwu płciowo – udowego – poziom L1/L2, czy też nerwu biodrowo – pachwinowego – poziom T12/L1. Ponadto stanowi on miejsce przyczepu mięśnia lędźwiowego, czworobocznego lędźwi, odnóg przepony oraz mięśni rotatorów i prostowników kręgosłupa, które mają wpływ na ustawienie i napięcia w obrębie miednicy.
  •  napięć więzadeł miednicy, między innymi więzadła pachwinowego (Pouparta), utworzonego przez włókna ścięgniste mięśni skośnych i poprzecznego brzucha, których skrócenie oraz zesztywnienie potrafi zaburzyć napięcie w całej miednicy oraz wpłynąć na kondycję przechodzących pod nim naczyń zaopatrujących w krew kończynę dolną, mięśni biodrowo – lędźwiowych oraz mięśni kończyn dolnych. Objawy, które mogą spowodować dysfunkcje więzadła krzyżowo – biodrowego, krzyżowo – lędźwiowego oraz krzyżowo guzowego znajdziesz na końcu artykułu.
  •  kondycji powięzi piersiowo – lędźwiowej oraz mięśni przyczepiających się do grzebienia talerza kości biodrowej (mięsień czworoboczny, mięśnie skośne brzucha, mięsień najszerszy grzbietu, pośladkowe i inne­)
  • napięć przenoszonych na kość łonową z jednej strony przez mięśnie brzucha (m. prosty, m. piramidowy), z drugiej strony mm. zasłaniacze wewnętrzny i zewnętrzny, grzebieniowy i mocne ścięgno przywodziciela długiego.
  • mięśni kończyn dolnych (mm. przywodziciele) mających przyczepy na kości kulszowej, która jest również miejscem przyczepów mięśni dna miednicy.
  • kości krzyżowej (m. gruszkowaty, mięsień pośladkowy wielki) oraz kości guzicznej, która stanowi miejsce przyczepu mięśnia zwieracza odbytu, dźwigacza odbytu (m. łonowo – guziczny, m. biodrowo – guziczny), m. guzicznego, stanowiących część mięśni dna miednicy, również włókien mięśnia pośladkowego wielkiego.

Mięśnie dna miednicy:

mięsień dźwigacz odbytu;

mięsień guziczny;

mięsień kulszowo-jamisty;

mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu;

mięsień zwieracz cewki moczowej;

mięsień poprzeczny głęboki oraz mięsień poprzeczny powierzchowny krocza;
mięsień opuszkowo-gąbczasty.

  •  pracy przepony oddechowej i prawidłowego oddechu, który jest bardzo ważnym elementem regulującym ciśnienie w jamie brzusznej, a na tym jego rola bynajmniej się nie kończy.  
  • stanu więzadeł otaczających narządy wewnętrzne oraz narządy umiejscowione w miednicy małej.
  • napięć w obrębie stawu skroiowo – żuchwowego.

Są to tylko niektóre elementy, które wpływają na kondycję interesujących nas mięśni. Dlatego chcąc zrównoważyć napięcia w obrębie MDM należy przeprowadzić zarówno terapię struktur zewnętrznych względem MDM jak i terapię dna miednicy, w zabiegu per vagina. Jeśli będziemy pracować na izolowanych grupach mięśniowych nie biorąc pod uwagę sił zewnętrzych, którym one podlegają terapia będzie nieskuteczna lub osiągniemy efekt częściowy.

Wskazania do terapii MDM

  • wysiłkowe nietrzymanie moczu (kichanie, kaszel, podskoki, bieg, śmiech, potknięcie) zbyt częste oddawanie moczu w małych ilościach, uczucie zalegania moczu, bolesne oddawanie moczu
  • zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), nieregularne cykle miesiączkowe, miesiączki skąpe lub zbyt obfite, migreny (zależne i niezależne od cyklu miesiączkowego)
  • częste infekcje dróg rodnych lub pęcherza moczowego, zespół  bolesnego  pęcherza, kiedyś  zwany śródmiąższowym  zapaleniem  pęcherza  moczowego
  • ból  odbytu  (zespół  dźwigacza  odbytu, proctalgia czy coccygodynia)
  • zaparcia, biegunki
  • opadanie narządów miednicy
  • problemy seksualne – brak erekcji, ból podczas stosunku
  • przebyta ciąża i poród naturalny
  • operacje chirurgiczne w obrębie miednicy małej
  • blizny pooperacyjne w obrębie jamy brzusznej i miednicy małej
  • w terapii bruksizmu, zespołów napięciowych stawu skroniowo- żuchwowego
  • endometrioza, mięśniaki, polipy
  • ból sromu (wulwodynia), ból przedsionka pochwy (vestibulodynia), ból podbrzusza, pachwiny, okolicy kręgosłupa lędźwiowego, kości krzyżowej, pośladków, kończyn dolnych.
  • pacjenci po leczeniu onkologicznym

    Stosując terapię MDM należy również pamiętać o kondycji całego organizmu, która wyraża się w kondycji tkanek miękkich a więc powięzi, więzadeł oraz ścięgien. Zatem wywiad powinien dotyczyć nie tylko objawów, które odnoszą się do funkcji MDM ale również innych zaburzeń takich, jak: bezsenność, bóle głowy, mgła umysłowa, zaburzenia snu, zaburzenia pamięci, wędrujące bóle mięśniowo – powięziowe, alergie, zaburzenia jelitowe, stan tarczycy, cukrzyca, regularność, długość i obfitość cyklu, wypadki, przebyte traumy fizyczne i psychiczne, zabiegi chirurgiczne i inne.

Diagnostyka MDM

Proces diagnostyczny obejmuje:

  • szczegółowy wywiad z pacjentem: objawy bólowe oraz problemy dotyczące funkcjonowania całego organizmu (zmęczenie, bezsenność, bóle głowy, stany zapalne, problemy jelitowe i inne), porody, przebyte oraz aktywne choroby, infekcje wirusowe, grypy, wypadki, urazy, traumy, przewlekły stres, zabiegi chirurgiczne, zażywane leki, zioła, suplementy, czasami pomocne będą badania obrazowe i/lub laboratoryjne, samopoczucie, tryb życia, uprawiane sporty, hobby, praca.
  • badanie per vagina MDM oraz badanie palpacyjne struktur powiązanych z miednicą.
  • dla bardziej szczegółowej diagnostyki, jeśli są wskazania kierujemy na badanie: sEMG , EMG-biofedback.    

Powyższe objawy mogą wskazywać na brak równowagi biochemicznej organizmu objawiającej się przez podwyższenie aktywności układu współczulnego, zaburzenia hormonalne, metaboliczne, zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych i inne (np. jedną z częstych przyczyn bólu w okolicy podbrzusza jest wysoki poziom histaminy lub prolaktyny). Wszystkie te informacje będą stanowić cenne wskazówki i pozwolą poprowadzić terapię MDM holistycznie. W przypadku stwierdzenia zaburzeń w trofice tkanki i jej odpowiedzi na bodźce lecznicze należy wdrożyć odpowiednią dietę i suplementację. Konieczna może być współpraca z lekarzem medycyny mitochondrialnej lub naturoterpeutą.  

Terapia MDM obejmuje:

  • terapia mięśniowo-powięziowa – terapia  manualna  mięśni  dna miednicy  od  strony  pochwy, jak również innych struktur w obrębie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, miednicy, kończyn dolnych, izometryczna relaksacja mięśni.
  • masaż punktów spustowych per vagina.
  • ćwiczenia mięśni dna miednicy, nauka świadomego skurczu koncentrycznego, skurczu izometrycznego, relaksacji MDM.
  • magnetoledoterapia 3-5 razy w tygodniu po 24 min. – w przypadku stanów bólowych i/lub zapalnych w miednicy.
  • zależnie od przeprowadzonego wywiadu zaleca się psychoterapię, dietoterapię, ziołoterapię, suplementację.  

Następnym bardzo ważnym elementem, który musimy wziąć pod uwagę jest stan emocjonalny pacjentki. Zaburzenia napięcia mięśni dna miednicy mogą być efektem silnej traumy. Takim wydarzeniem, traumatycznym a jednocześnie radosnym, niewątpliwie, jest poród, przykładem traumy negatywnej jest gwałt, diagnostyka nowotworu. Często nie doceniamy roli przewlekłego stresu, który ma wielki wpływ na kondycję tkanek miękkich. Wysoki poziom kortyzolu powoduje silny skurcz powięzi, natomiast niedotlenie tkanek miękkich i ich złe odżywienie powoduje przewlekły, czasami ostry, przeszywający a innym razem tępy, rozlany, utrzymujący się miesiącami ból. Powodem złej kondycji tkanek miękkich mogą być również zaburzenia hormonalne co jest jedną z konsekwencji długotrwałego stresu. Omawiany tutaj obszar ciała jest strukturą bardzo czułą na czynniki emocjonalne i duchowe, dlatego terapia tych mięśni może wymagać głębokiej introspekcji i pracy, pod okiem specjalisty, z emocjami.     

Błędem jest klasyfikacja zaburzeń MDM jako wynik hipotonii (wiotkości) lub hipertonii (spastyki – nadmiernego napięcia) omawianych struktur. W rzeczywistości tam gdzie pojawia się niewydolność mięśnia z powodu jego wiotkości i słabości możemy znaleźć sąsiadujące z nim struktury znajdujące się w nadmiernym napięciu. Zarówno mięśnie wiotkie jak i spastyczne charakteryzuje z jednej strony nadmierne napięcie, z powodu ich chronicznego rozciągnięcia lub skrócenia, z drugiej ich słabość i niewydolność. Z punktu widzenia objawów, eliminacji punktów spustowych i przywrócenia prawidłowego odżywienia tego obszaru oba te zaburzenia muszą zostać wyrównane aby mięśnie odzyskały właściwą trofikę i tonus mięśniowy.

W przypadku mięśni spastycznie napiętych terapia za pomocą ćwiczeń może nie dać poprawy ich funkcji. Dzieje się tak ponieważ w takich mięśniach zmienia się struktura kolagenu na skutek sklejeń i zwłóknień w przebiegu włókien mięśni. Takie mięśnie z oporem będą reagowały na wolicjonalną intencję ich rozluźnienia. Utrata ich elastyczności wiąże się z ograniczeniem zarówno wydłużenia jak i skurczu włókien. W takim wypadku konieczna jest manualna praca na punktach spustowych znajdujących się w mięśniach i ich przyczepach oraz techniki, których celem jest przywrócenie ich elastyczności i odżywienia. Dopiero po wykonaniu tej pracy lub równolegle z nią, zalecane jest wykonywanie ćwiczeń MDM. W literaturze na temat MDM można znaleźć zalecenia dotyczące używania kulek gejszy lub stożków dopochwowych, które mają prowokować długotrwały skurcz omawianych mięśni. Zdecydowanie nie polecam tej terapii moim pacjentkom. Praktyka ta może pogłębić napięcie spastyczne tych mięśni i w konsekwencji ich niewydolność.

Jak widzimy, praca mięśni dna miednicy powiązana jest z wieloma elementami i od nich zależy. Są to struktury anatomiczne, które poprzez mięśnie, więzadła i ścięgna korygują ustawienie kości miednicy a tym samym wpływają na napięcie MDM, jak również kondycja i stan odżywienia tkanek pod względem biochemicznym, równowaga lub jej brak w zakresie pracy układu hormonalnego oraz w równie wielkim stopniu stan emocjonalny pacjentki, na który wpływają przeszłe traumy, wypadki, przewlekły stres. Podczas terapii należy zadbać o każdą z tych sfer, co może wymagać współpracy zespołu interdyscyplinarnego złożonego z fizjoterapeuty, psychoterapeuty, endokrynologa oraz naturoterapeuty. Tak poprowadzone leczenie zapewni skuteczność terapii, co z pewnością zaowocuje u pacjentki uwolnieniem od bólu, poczuciem radości, lekkości i większej pewności siebie.

Częstym powodem bólu w obrębie miednicy są dysfunkcje w obrębie więzadeł miednicy. Poniżej podaję listę objawów mających źródło w powyższych strukturach:

Objawy dysfunkcji więzadła krzyżowo – biodrowego:

Ból miejscowy stawu krzyżowo biodrowego (sacroilitis)

Dolegliwości migrenowo- wegetatywne: połowicze bóle głowy z objawami towarzyszącymi,

Mdłości, wymioty, zawroty głowy, zasłabnięcia, omdlenie, nadmierne pocenie,

Objawy pseudoginekologiczne: zaburzenia miesiączkowania (miesiączki nieregularne, bolesne, obfite)

Zaburzenia czucia głębokiego

Osłabienie kończyny dolnej

Zaburzenia czynności mięśni dna miednicy (bóle, pieczenia, świądy, nietrzymanie moczu)

Trudności z zajściem w ciąże, tendencje do wczesnych poronień i przedwczesnych porodów, bolesności przydatków (Schönberger)

Objawy dysfunkcji więzadła krzyżowo-guzowego:

Ból miejscowy

Ból promieniujący po tylnej stronie kończyny dolnej łącznie z palcami (objawy podobne do ischialgii rwy kulszowej, zapalenia nerwu kulszowego lub zespołu mięśnia gruszkowatego.)

Ból odcinak krzyżowego, lędźwiowo – krzyżowego i lędźwiowego po tej samej stronie.

Bóle skurcze łydki

Ból ścięgna Achillesa

Ból pięty, rozcięgna podeszwowego stopy

Zaburzenia struktur czynności dna miednicy

Zaburzenia seksualności

Objawy pseudoneurologiczne i pseudonaczyniowe w obrębie podudzi i stóp.

Zaburzenia seksualności i obniżone libido u mężczyzn i kobiet.

Objawy podobne do neuralgii nerwu sromowego

Objawy dysfunkcji więzadła biodrowo- lędźwiowego

Ból lędźwiowo krzyżowy

Ból pachwiny

Ból jądra u mężczyzny

Więzadło nadkolcowe

Ból kości krzyżowej

Ból kości ogonowej

Ból kończyn dolnych

Ból podbrzusza u kobiet

Rehabilitacja uroginekologiczna